Ciekawostki na temat komórki jajowej
Komórka jajowa to największa komórka w ludzkim organizmie. Posiada skomplikowaną budowę i pełni bardzo ważną funkcję, dlatego wiąże się z nią wiele zaskakujących faktów. Oto kilka ciekawostek na temat komórki jajowej.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Dlaczego komórka jajowa jest tak niesamowita?
- Czy liczba komórek jajowych jet z góry określona?
- Ile plemników może wniknąć do komórki jajowej?
Liczba komórek jajowych jest określona przy narodzinach
Każda kobieta rodzi się z określoną liczbą komórek jajowych – liczby tej nie można zmienić w późniejszych latach życia. Zasób komórek jajowych (rezerwa jajnikowa) zostaje zdeterminowana jeszcze na etapie życia płodowego – przy narodzinach, dziewczynka posiada około 2 miliony niedojrzałych komórek jajowych. Z czasem liczba tych komórek zmniejsza się i w okresie czasu pokwitania wynosić już poniżej miliona (około 600-800 000). To szacunkowe wartości – rezerwa jajnikowa to kwestia bardzo indywidualna i może się istotnie różnić u każdej kobiety.
W każdym cyklu dojrzewa równocześnie wiele komórek jajowych
Choć podczas owulacji z jajnika wydostaje się jedna komórka jajowa w każdym cyklu menstruacyjnym, równolegle z komórek pierwotnych wzrasta ich kilkanaście. Dopiero na pewnym etapie, komórka o najlepszych parametrach zamienia się w pęcherzyk dominujący (pęcherzyk Graafa) i kontynuuje intensywny rozwój. Pozostałe obumierają i nigdy nie zostają uwolnione z jajnika.
Warto wiedzieć, że w jajniku komórki jajowe rozwijają się nieustannie. Dojrzewanie komórek rozpoczyna się około 4-5 miesięcy przed owulacją.
Komórka jajowa ma skomplikowaną budowę
Ze względu na wyjątkową funkcję, jaką jest przeniesienie materiału genetycznego i umożliwienie połączenia z DNA przenoszonym przez plemnik, komórka jajowa cechuje skomplikowana budowa. Otacza ją kilka warstw komórek, tworzących między innymi wieniec promienisty i osłonkę przejrzystą. Struktury te odżywiają oocyt, zabezpieczają przedostaniem się niedojrzałego plemnika, lub też kilku plemników jednocześnie do wnętrza komórki.
Przeczytaj więcej na ten temat: Jak zbudowana jest komórka jajowa?
Komórka jajowa ma tylko połowę materiału genetycznego
Zarówno komórki jajowe jak i plemniki posiadają jądra haploidalne – takie, w których znajduje się połowa materiału genetycznego kobiety lub mężczyzny. Wszystkie pozostałe komórki w ludzkim organizmie mają jądra diploidalne (to znaczy zawierają pełny zestaw chromosomów – 46, czyli 23 pary). Po zapłodnieniu 23 pojedyncze chromosomy kobiety i 23 pojedyncze chromosomy mężczyzny łączą się ze sobą, tworząc kompletny garnitur chromosomów. W momencie połączenia tworzą niepowtarzalną kombinację, determinującą wiele cech rozwijającego się człowieka, w tym jego koloru włosów, oczu, karnacji, wzrostu i innych cech osobniczych, które odróżniają nas od siebie.
Redukcja materiału genetycznego o połowę jest możliwa dzięki podziałom mejotycznym. Pozwala to na odtworzenie pełnego genomu (23 pary chromosomów) podczas zapłodnienia przez połączenie z męską gametą (plemnikiem).
Ile żyje komórka jajowa po uwolnieniu?
Komórka uwolniona z jajowodu żyje zaledwie 24 godziny. Jeśli nie zostanie zapłodniona w tym czasie, obumiera. Z kolei plemniki mogą przetrwać w drogach rodnych kobiety nawet kilka dni, dlatego nierzadko „czekają” one na komórkę, którą mogą zapłodnić.
Przeczytaj więcej na ten temat: Ile żyje komórka jajowa?
Komórka jajowa nawiguje plemniki i sprawdza, czy są dojrzałe
Komórka jajowa wydziela substancje chemiczne, które działają wabiąco na plemniki, dzięki czemu podążają one w stronę komórki jajowej.
Co więcej, komórka jajowa jest w stanie ocenić, czy plemnik, który chce do niej wniknąć, jest wystarczająco dojrzały. W wieńcu promienistym (najbardziej zewnętrznej warstwie komórki jajowej) znajduje się kwas hialuronowy – to ważne, ponieważ tylko dojrzałe plemniki posiadają receptor kwasu hialuronowego, który pozwala na połączenie się gamet.
Tylko jeden plemnik może wniknąć do komórki jajowej
Komórka jajowa jest wyposażona także w mechanizmy zabezpieczającej przed wniknięciem więcej niż jednego plemnika do wnętrza komórki (co mogłoby skutkować aberracjami chromosomowymi).
Gdy pierwszy plemnik połączy się z błoną komórkową oocytu, dochodzi do reakcji akrosomowej. Akrosom, czyli wypustka na końcu główki plemnika posiada specjalne enzymy oraz receptory pozwalające na fuzję błon. Gdy dojdzie do połączenia, otoczka przejrzysta komórki jajowej zmienia swoją budowę, przez co pozostałe plemniki nie mają możliwości do niej wniknąć.