Jak zbudowana jest komórka jajowa?
Komórka jajowa to największa komórka w ludzkim organizmie. Jest wielkości ziarenka piasku i można ją zauważyć gołym okiem. Jednocześnie jest złożoną strukturą zbudowaną z wielu elementów, pełniących określone funkcje. Oto najważniejsze informacje na temat budowy komórki jajowej.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak zbudowana jest komórka jajowa?
- Jaki kształt ma komórka jajowa?
- Jak komórka jajowa zmienia się po zapłodnieniu?
Budowa komórki jajowej – najważniejsze informacje
Główną funkcją komórki jajowej jest przeniesienie materiału genetycznego kobiety i umożliwienie jego połączenia z materiałem genetycznym mężczyzny w procesie zapłodnienia. Dojrzała komórka jajowa, która podczas owulacji zostaje uwolniona z jajnika (czyli oocyt II rzędu) składa się z kilku struktur. Zaczynając od najbardziej zewnętrznej, są to:
- Wieniec promienisty – który tworzą komórki folikularne (pęcherzykowate) ułożone w kilka warstw. Rolą wieńca promienistego jest zabezpieczenie przed dostaniem się niedojrzałego plemnika do wnętrza komórki jajowej, pełni on także funkcję odżywczą dla oocytu i chroni go przed uszkodzeniem.
- Osłonka przejrzysta – cienka warstwa glikoproteinowa, która pozwala dostać się do komórki jajowej tylko jednemu plemnikowi, po czym zmienia budowę w taki sposób, by zablokować możliwość zapłodnienia przez kolejne plemniki.
- Błona komórkowa – pozwala – między innymi – zachować kształt komórki: utrzymać cytoplazmę i jądro komórkowe w określonych granicach.
- Cytoplazma – umożliwia transport substancji między komórką jajową a jej środowiskiem zewnętrznym. Znajdują się w niej także organelle, takie jak jądro komórkowe i mitochondria. Cytoplazma ułatwia także przemieszczanie się chromosomów po zapłodnieniu.
- Jądro komórkowe haploidalne – zawiera materiał genetyczny kobiety. W odróżnieniu od innych komórek ludzkiego ciała (komórek diploidalnych), gamety – komórki jajowe i plemniki – zawierają pojedynczy zestaw chromosomów (23). Po zapłodnieniu chromosomy męskiej i żeńskiej komórki jajowej łączą się ze sobą. Powstaje wtedy zygota z pełnym zestawem chromosomów (46 chromosomów).
Budowa komórki jajowej a jej funkcje
Komórka jajowa posiada mechanizmy pozwalające na wniknięcie plemnika z możliwie jak najlepszym DNA. Składnikiem wieńca promienistego komórki jajowej jest kwas hialuronowy, który pozwala „odrzucić” niedojrzałe plemniki. Dzieje się tak ponieważ tylko dojrzałe męskie gamety posiadają receptor dla kwasu hialuronowego pozwalający na połączenie się z komórką jajową. Jajeczko wydziela także substancje pozwalające przyciągać plemniki.
Budowa komórki jajowej – jak zmienia się po zapłodnieniu?
Wniknięcie plemnika do komórki jajowej jest możliwe dzięki reakcji akrosomowej. Akrosom (obszar na szczycie główki plemnika) zawiera receptory i enzymy pozwalające na fuzję błon – główki plemnika z błoną komórkową oocytu. Dzięki temu materiał genetyczny zawarty w jądrze plemnika może wniknąć do komórki jajowej, a następnie połączyć się z jej DNA. W momencie połączenia tworzy się unikalne DNA przyszłego dziecka i zdeterminowane zostają cechy takie jak kolor oczu, włosów, budowa ciała, wzrost i wiele innych.
Jak wspomnieliśmy, po wniknięciu pierwszego plemnika dochodzi do zmiany budowy osłonki przejrzystej, przez co pozostałe plemniki nie mogą zapłodnić komórki. Powstała po zapłodnieniu zygota przechodzi szereg podziałów komórkowych i jest przesuwana z bańki jajowodu w kierunku macicy, gdzie będzie mogła zagnieździć się w odpowiednio przygotowanym (rozpulchnionym) endometrium.
Jaką wielkość ma komórka jajowa?
Dojrzała komórka jajowa ma około 0,12 milimetrów średnicy, co oznacza, że można ją zobaczyć gołym okiem. To największa komórka w ciele człowieka – jest większa od plemnika około 20 razy.